Nέα υποβάθμιση από τον οίκο Standard & Poor's
Η κατά δύο βαθμίδες υποβάθμιση της πιστοληπτικής αξιολόγησης της Ελλάδας από τον διεθνή οίκο Standard & Poor's ήταν το αποτέλεσμα της ερμηνείας των αναλυτών του οίκου σχετικά με τα αποτελέσματα της πρόσφατης Συνόδου Κορυφής της ΕΕ σε ό,τι αφορά την λειτουργία του μόνιμου μηχανισμού στήριξης.
Ο διεθνής οίκος θεωρεί ότι η Ελλάδα δεν θα μπορέσει να επανέλθει στις αγορές το 2013 και θα αναγκαστεί να προσφύγει στον μόνιμο μηχανισμό στήριξης, κάτι που θα προϋποθέτει και αναδιάρθρωση του χρέους της. Παράλληλα, η S&P προειδοποίησε για το ενδεχόμενο νέας υποβάθμισης μέσα στο επόμενο τρίμηνο ανάλογα με την πορεία των δημοσιονομικών μεγεθών.
Η νέα αυτή υποβάθμιση προκάλεσε την έντονη αντίδραση της κυβέρνησης με δηλώσεις σε έντονο ύφος τόσο του πρωθυπουργού κ. Γ. Παπανδρέου όσο και του υπουργού Οικονομίας κ. Ι. Παπακωνσταντίνου, που κάνουν λόγο για λανθασμένες, μονομερείς και περίεργες εκτιμήσεις του διεθνούς οίκου.
Η «κατά το δοκούν» ερμηνεία της λειτουργίας του μόνιμου μηχανισμού στήριξης της ευρωζώνης από τον οίκο αξιολόγησης Standard & Poor΄s κόστισε στην Ελλάδα μία ακόμη υποβάθμιση της πιστοληπτικής της ικανότητας, ενώ ο διεθνής οίκος προειδοποιεί και για το ενδεχόμενο περαιτέρω υποβάθμισης μίας ή δύο βαθμίδων, καθώς η αξιολόγηση παραμένει σε παρακολούθηση με αρνητική προοπτική. Η κίνηση αυτή προκάλεσε την εντονότατη αντίδραση της κυβέρνησης, με δηλώσεις σε έντονο ύφος τόσο του πρωθυπουργού κ. Γ. Παπανδρέου όσο και του υπουργού Οικονομικών κ. Γ. Παπακωνσταντίνου, που κάνουν λόγο για λανθασμένες, μονομερείς και περίεργες εκτιμήσεις του διεθνούς οίκου.
Οπως δήλωσε ο Πρωθυπουργός, η απόφαση της υποβάθμισης δεν αντανακλά τις προσπάθειες που έχει κάνει η χώρα για την εξυγίανση των δημόσιων οικονομικών της, προσθέτοντας παράλληλα ότι ελπίζει να επιστρέψει η Ελλάδα στις αγορές το συντομότερο δυνατόν. Περαιτέρω ο κ. Παπανδρέου τόνισε ότι η απόφαση της S&P αποτελεί κατά κύριο λόγο κριτική για την απόφαση των Ευρωπαίων ηγετών.
ΑΠΟ «ΒΒ+» ΣΕ «BB-»
Συγκεκριμένα, ο S & P υποβάθμισε την πιστοληπτική αξιολόγηση της Ελλάδας από την κατηγορία «ΒΒ+» σε «BB-» με βάση σκεπτικό που στηρίζεται στην ερμηνεία των αποτελεσμάτων της τελευταίας Συνόδου Κορυφής της ΕΕ. Με αυξημένη δόση υποκειμενισμού οι αναλυτές του οίκου εξάγουν τα δικά τους συμπεράσματα για το πώς θα λειτουργήσει ο μηχανισμός και καταλήγουν στην επίσης έωλη διαπίστωση ότι η Ελλάδα δεν θα μπορέσει να επανέλθει στις αγορές κάνοντας επίσης λόγο για αναδιάρθρωση του χρέους.
Οι αναλυτές του οίκου στην έκθεσή τους επισημαίνουν ότι με βάση τα αποτελέσματα της Συνόδου Κορυφής, σε ό,τι αφορά τις προϋποθέσεις χρηματοδότησης των κρατών της ευρωζώνης από τον μόνιμο μηχανισμό στήριξης (ΕSM), η αναδιάρθρωση του χρέους ενός κράτους τίθεται ως πιθανή προϋπόθεση για τη λήψη δανείων και περαιτέρω τα ομόλογα ιδιωτών ομολογιούχων θα είναι υποδεέστερα σε σχέση με τα δάνεια προς το ESM.
Στην έκθεση τονίζεται ότι οι προϋποθέσεις αυτές δεδομένου του τεράστιου δημόσιου χρέους της Ελλάδας και των υψηλών δανειακών της υποχρεώσεων υπονομεύουν τα σχέδιά της να επανέλθει στις αγορές για δανεισμό έως τα μέσα του 2013, ενώ αυξάνουν την πιθανότητα αναδιάρθρωσης του χρέους. Μετά τη λήξη του αρχικού μηχανισμού στήριξης, η Ελλάδα είναι πιθανό, σημειώνει ο οίκος, να απευθυνθεί στο ESM για χρηματοδότηση.
ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΗ
Ο διεθνής οίκος προειδοποιεί, επίσης, ότι η επόμενη αξιολόγηση θα πραγματοποιηθεί μέσα στους προσεχείς τρεις μήνες, όταν θα έχουν δημοσιοποιηθεί τα οριστικά στοιχεία για τα μεγέθη του προϋπολογισμού του 2010 και θα έχουν γίνει σαφέστερες οι δημοσιονομικές τάσεις για το 2011. Παράλληλα, η S&P τονίζει ότι αυξάνεται το ρίσκο όσον αφορά το έλλειμμα προϋπολογισμού της χώρας, μετά και τα τελευταία στοιχεία για το 2010.
Εντούτοις εκτιμά ότι επιπλέον ο οίκος θεωρεί ότι η κυβέρνηση δεν έχει ενισχύσει επαρκώς τον έλεγχο των δαπανών ώστε να αποφύγει νέες αποκλίσεις το 2011, ενώ την ίδια στιγμή οι προοπτικές αύξησης των εσόδων από τη φοροδιαφυγή παραμένουν αβέβαιες, τόσο λόγω της χαμηλότερης εγχώριας ζήτησης όσο και λόγω της επίμονης ανεπάρκειας του φοροσυλλεκτικού μηχανισμού της χώρας. Σύμφωνα με τις προβλέψεις του οίκου, το χρέος της Ελλάδας θα διαμορφωθεί στα υψηλότερα επίπεδα το 2013, λίγο υψηλότερα από το 160% του ΑΕΠ, προτού κινηθεί πτωτικά.
Η S&P επισημαίνει, επίσης, ότι η υποβάθμιση αναμένεται να έχει αρνητικό αντίκτυπο στην αξιολόγηση των ελληνικών τραπεζών και ειδικότερα στις: Εθνική και τη θυγατρική της United Bulgarian Bank, Eurobank, Alpha Bank, Τράπεζα Πειραιώς.
Τραπεζικά στελέχη, πάντως, εκτιμούν ότι η υποβάθμιση αυτή δεν θα έχει καμία απολύτως επίπτωση για τις τράπεζες ούτε σε ό,τι αφορά στις καλυμμένες ομολογίες ούτε στην άντληση ρευστότητας.
Γ. ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ: ΛΑΝΘΑΣΜΕΝΗ ΑΠΟΦΑΣΗ
Σε λανθασμένη αξιολόγηση των πρόσφατων αποφάσεων της ευρωπαϊκής Συνόδου Κορυφής βασίζεται η υποβάθμιση της Ελλάδας, η οποία «δεν αντανακλά την προσπάθεια αλλά και την επιτυχία μέχρι σήμερα στην υλοποίηση του ελληνικού προγράμματος οικονομικής πολιτικής ούτε τις οικονομικές προοπτικές της Ελλάδας».
Αυτό επισημαίνει με ανακοίνωσή του το υπουργείο Οικονομικών, τονίζοντας ότι «το σκεπτικό για την υποβάθμιση της Ελλάδας είναι ότι η χώρα δεν θα είναι σε θέση να καλύψει τις χρηματοδοτικές της ανάγκες από τα μέσα του 2013 μέσω δανεισμού στις ιδιωτικές αγορές κεφαλαίων, όταν το σημερινό πρόγραμμα χρηματοδοτικής στήριξης ολοκληρώνεται και θα χρειαστεί η Ελλάδα να δανειστεί από τον ευρωπαϊκό μηχανισμό σταθερότητας.
Αυτή είναι μία λανθασμένη εκτίμηση για μία σειρά από λόγους:
Πρώτον, με βάση το πρόγραμμα στήριξης της ΕΕ και του ΔΝΤ, η Ελλάδα θα επανέλθει στις ιδιωτικές αγορές από το 2012. Αλλωστε, οι πρόσφατες αξιολογήσεις από την τρόικα επιβεβαιώνουν ότι το πρόγραμμα εξελίσσεται όπως έχει σχεδιαστεί και φέρνει αποτελέσματα.
Δεύτερον, η S&P αγνοεί περιέργως τις υπόλοιπες κρίσιμες αποφάσεις που επιβεβαιώθηκαν στην ευρωπαϊκή Σύνοδο Κορυφής, οι οποίες μειώνουν περαιτέρω την πιθανότητα ότι η Ελλάδα θα χρειαστεί να έχει πρόσβαση στον ευρωπαϊκό μηχανισμό σταθερότητας.
Συγκεκριμένα, τα μέλη της ευρωζώνης συμφώνησαν να διπλασιάσουν την περίοδο αποπληρωμής του δανείου έως 7 έτη και να περικόψουν το επιτόκιο κατά 100 μονάδες βάσης, μειώνοντας τις αποπληρωμές της Ελλάδας.
Επιπλέον, η S&P αγνοεί τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει η Ελλάδα για να αντιμετωπίσει τον όποιο κίνδυνο δημοσιονομικών αποκλίσεων, στο πλαίσιο της προετοιμασίας μίας συνολικής και φιλόδοξης μεσοπρόθεσμης δημοσιονομικής στρατηγικής για την περίοδο 2012-2015, η οποία θα φέρει το έλλειμμα κοντά στο 1% του ΑΕΠ. Την ίδια στιγμή, η Ελλάδα έχει επίσης δεσμευτεί να ολοκληρώσει ένα φιλόδοξο πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων και αξιοποίησης της ακίνητης περιουσίας του Δημοσίου, με στόχο την εξοικονόμηση 50 δισ. ευρώ μέχρι το 2015, με τα έσοδα να χρησιμοποιούνται για την αποπληρωμή του δημόσιου χρέους της.
Συνοπτικά, η υποβάθμιση από την S&P βασίζεται σε μία μονομερή εκτίμηση των αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και των δημοσιονομικών κινδύνων που αντιμετωπίζει η Ελλάδα, χωρίς να δίνει τη δέουσα βαρύτητα στις δράσεις που παίρνει η ελληνική κυβέρνηση για να αντιμετωπίσει αυτούς τους κινδύνους και τα αποτελέσματα της οικονομικής πολιτικής», καταλήγει η ανακοίνωση του υπουργείου Οικονομικών.
Η είδηση της υποβάθμισης επηρέασε όπως ήταν εύλογο τα spreads στην ελληνική αγορά ομολόγων, όπου το spread του δεκαετούς τίτλου διευρύνθηκε από τις 924 μονάδες βάσης στις 932 μονάδες βάσης.