«Τρομάζει» η BlackRock
Αντιμέτωπες με έναν "σκόπελο" πολύ μεγαλύτερων διαστάσεων απ' ό,τι αρχικά είχε εκτιμηθεί, φαίνεται πως θα βρεθούν το φθινόπωρο οι ελληνικές τράπεζες, όταν και θα διενεργηθεί από την BlackRock η διαγνωστική μελέτη για την ποιότητα των χαρτοφυλακίων δανείων και την επάρκεια των προβλέψεων που έχουν σχηματισθεί.
Την ώρα που οι διαβουλεύσεις μεταξύ τραπεζών και ελεγκτικών εταιρειών για τις λογιστικές επιπτώσεις της συμμετοχής των τραπεζών στο πρόγραμμα εθελοντικής ανταλλαγής των ελληνικών ομολόγων συνεχίζονται, με την "ψυχρολουσία" στους τραπεζικούς ισολογισμούς να τοποθετείται ήδη λίγο πάνω από τα 8 δισ. ευρώ, τα εγχώρια πιστωτικά ιδρύματα ετοιμάζονται να δεχθούν ακόμη ένα δυσβάστακτο κεφαλαιακό κτύπημα.
Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, προμελέτη που έχει στη διάθεσή του το πιστωτικό σύστημα, εκτιμά ότι τα αποτελέσματα της διαγνωστικής μελέτης, που θα ξεκινήσει τον επόμενο μήνα και θα ολοκληρωθεί στο τέλος Δεκεμβρίου, θα αναδείξουν την ανάγκη για σχηματισμό επιπλέον προβλέψεων από το πιστωτικό σύστημα, συνολικού ύψους 10 - 12 δισ. ευρώ.
Στο πιστωτικό σύστημα κυριαρχεί πλέον η εκτίμηση ότι οι δυσμενείς οικονομικές εξελίξεις, η έκρηξη της ανεργίας και η αδυναμία χιλιάδων επιχειρήσεων να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους προς το πιστωτικό σύστημα, σε συνδυασμό με την εφαρμογή αυστηρών κριτηρίων αξιολόγησης για την ποιότητα των χαρτοφυλακίων δανείων, είναι εξαιρετικά πιθανό να αποκαλύψουν μια διαφορετική εικόνα για το πιστωτικό σύστημα. Μια εικόνα που δεν θα αποτυπώνεται στους μέχρι σήμερα ισολογισμούς των τραπεζών και που θα σίγουρα θα απαιτήσει από τα εγχώρια πιστωτικά ιδρύματα τον σχηματισμό πρόσθετων προβλέψεις αρκετών δισ. ευρώ για την αντιμετώπιση των δανείων που εμφανίζουν καθυστέρηση, αλλά κυρίως για όσα εμφανίζουν αυξημένες πιθανότητες αθέτησης.
Καταλύτης εξελίξεων
Επικεφαλής ιδιωτικής τράπεζας τονίζει στην "Α" ότι τα αποτελέσματα της διαγνωστικής μελέτης θα είναι καθοριστικά για το μέλλον των εγχώριων τραπεζών, καθώς θα προσδιορίσουν το ύψος των πρόσθετων κεφαλαίων, με τα οποία θα πρέπει να ενισχύσουν τους ισολογισμούς τους.
Μάλιστα, στα κεφάλαια αυτά πρέπει να προστεθεί η επίπτωση της ανταλλαγής ομολόγων (ζημία ύψους έως 21% στο χαρτοφυλάκιο ομολόγων), σε συνδυασμό με την απαίτηση της Τραπέζης της Ελλάδος για την ενίσχυση των δεικτών βασικών ιδίων κεφαλαίων (Core Tier 1) τουλάχιστον στο 10% μέχρι τις αρχές του 2012.
Τα παραπάνω δεδομένα, σύμφωνα με εκτιμήσεις αναλυτών, θα απαιτήσουν τους επόμενους μήνες από τις τράπεζες κεφάλαια υψηλότερα των 20 δισ. ευρώ και μάλιστα σε μια εξαιρετικά δύσκολη συγκυρία. Ως εκ τούτου, φαντάζει πλέον εξαιρετικά πιθανό ορισμένες τράπεζες να μην κατορθώσουν να αντλήσουν τα απαιτούμενα κεφάλαια από την αγορά και να καταφύγουν στην επώδυνη επιλογή του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η απόφαση για τη διαγνωστική μελέτη αποτελεί ευρωπαϊκή πολιτική, καθώς η ίδια ακριβώς διαδικασία ακολουθήθηκε και στην Ιρλανδία και την Πορτογαλία, χώρες που έλαβαν οικονομική βοήθεια όπως η Ελλάδα. Μάλιστα, Ιρλανδία και Πορτογαλία δεσμεύτηκαν, μέσω των Μνημονίων που υπέγραψαν, για τη διενέργεια διαγνωστικής μελέτης στο τραπεζικό τους σύστημα, η οποία θα έπρεπε να διενεργηθεί από ξένο εξειδικευμένο ανεξάρτητο οίκο.
Το παράδειγμα της Εμπορικής…
Ενδεικτική των πρόσθετων προβλέψεων που θα χρειαστεί να σχηματίσουν οι ελληνικές τράπεζες είναι, σύμφωνα με τραπεζικούς αναλυτές, η περίπτωση της Εμπορικής Τράπεζας. Ο γαλλικός μητρικός όμιλος της Credit Agricole, μετά την εξαγορά της Εμπορικής Τράπεζας, υιοθέτησε αυστηρότερα κριτήρια θωράκισης του χαρτοφυλακίου της, με αποτέλεσμα να προχωρήσει στην τριετία 2008 - 2010 στη διενέργεια προβλέψεων ύψους 2,2 δισ. ευρώ για ένα χαρτοφυλάκιο δανείων ύψους περίπου 24 δισ. ευρώ (αντιστοιχούν στο 9% του συνολικού χαρτοφυλακίου δανείων).
Για το ίδιο διάστημα, οι τέσσερις μεγάλες εμπορικές τράπεζες, με συνολικά δάνεια ύψους 230 δισ. ευρώ, πραγματοποίησαν προβλέψεις για την αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων συνολικού ύψους 9,4 δισ. ευρώ, που αντιστοιχούν στο 4% των δανείων τους. Ως εκ τούτου, μπορεί κανείς εύκολα να αντιληφθεί τι θα σημαίνει σε επίπεδο κεφαλαιακών αναγκών για τις ελληνικές τράπεζες, η ανάγκη αύξησης του ποσοστού των προβλέψεων επί του χαρτοφυλακίου δανείων.
Πρέπει, βεβαίως, να σημειωθεί ότι η τελική εικόνα και η πολιτική προβλέψεων που υιοθετεί κάθε τράπεζα επηρεάζονται καθοριστικά από μια σειρά στοιχείων, όπως το ύψος των προβλέψεων που είχαν σχηματιστεί τα προηγούμενα χρόνια, η πολιτική διαγραφών που ακολουθεί η κάθε τράπεζα, καθώς και η ποιότητα του χαρτοφυλακίου αλλά και οι εμπράγματες εξασφαλίσεις που διαθέτει η κάθε τράπεζα.
…και το τρικ των αναχρηματοδοτήσεων
Εκείνο που πρέπει να γίνει κατανοητό, είναι ότι η σύνταξη της Διαγνωστικής Μελέτης προβλέπεται ρητά μέσα από το Μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα και το ίδιο συνέβη και στην Πορτογαλία. Πάντως, με τα μέχρι τώρα επίσημα στοιχεία, μέσα σε τρία χρόνια τα επισφαλή δάνεια αυξήθηκαν κατά 100% (από 5,8% το 2008 στο 10,4% την περσινή χρονιά), ενώ καταγράφεται επιδείνωση για τους πρώτους μήνες του 2011 και αναμένεται κορύφωσή τους το 2012, όταν και εκτιμάται ότι το 15% του συνόλου των δανείων, δηλαδή κοντά στα 40 δισεκατομμύρια ευρώ, θα "χτυπήσουν κόκκινο". Οι τραπεζίτες περιμένουν κορύφωση των καθυστερήσεων το πρώτο εξάμηνο του 2012, και θεωρούν το διάστημα αυτό ως την πιο κρίσιμη περίοδο, όσον αφορά τη σφυγμομέτρηση της αντοχής της κοινωνίας στα δημοσιονομικά μέτρα, την αύξηση της ανεργίας και την περικοπή των μισθών.
Είναι προφανές, τονίζουν αναλυτές, ότι αυστηροποιούνται πλέον τα κριτήρια τόσο την ποιότητα των δανείων όσο και το πραγματικό ύψος των επισφαλειών και προσθέτουν ότι, στην πραγματικότητα, τα "κόκκινα δάνεια" στην Ελλάδα είναι πολύ περισσότερα απ' ό,τι κατά καιρούς ανακοινώνονται και ότι μέχρι σήμερα, με διάφορα τρικ, τα ποσοστά που γίνονται γνωστά παραμένουν συγκρατημένα.
Ενδεικτικά αναφέρεται ότι ένα τρικ, που τυγχάνει εξαιρετικά δημοφιλές, αναφέρεται στη μέθοδο των συνεχών αναχρηματοδοτήσεων. Δηλαδή, λίγο προτού ένα δάνειο καταστεί επισφαλές, καλείται ο δανειολήπτης και συμφωνεί σε μια ευνοϊκότερη ρύθμιση αποπληρωμής. Την αποδέχεται, πληρώνει κάποιες δόσεις στη συνέχεια κι έτσι κερδίζεται χρόνος και το δάνειο δεν μετατρέπεται σε "κόκκινο".
Σύμφωνα με εκτιμήσεις των τραπεζών, περισσότερα από 500.000 νοικοκυριά καθυστερούν από έναν έως και τρεις μήνες να πληρώσουν τη δόση τους στην τράπεζα, ενώ άλλα 50.000 νοικοκυριά έχουν σταματήσει οριστικά να εξυπηρετούν τις οφειλές τους.
Το χειρότερο είναι ότι μήνα με τον μήνα αυξάνεται ο αριθμός εκείνων που δεν μπορούν να πληρώνουν τις δόσεις των δανείων τους και αυτό παρά τις ρυθμίσεις που κάνουν οι ίδιες οι τράπεζες ή αυτές που επιχειρούν οι δανειολήπτες βάσει του πρόσφατου νόμου.
Η επιλογή της BlackRock
Πρέπει να σημειωθεί, τέλος, ότι η BlackRock έρχεται κατόπιν πρόσκλησης της Τραπέζης της Ελλάδος, ενώ αναμένεται να αρχίσει τους ελέγχους των χαρτοφυλακίων των τραπεζών μέσα στον Σεπτέμβριο. Είχε προηγηθεί η σύνταξη από την ΤτΕ μιας short list με εταιρείες του χώρου, που αναπτύσσουν παρόμοια δραστηριότητα παγκοσμίως, και η BlackRock επελέγη για έναν επιπλέον -πέραν των προφανών- λόγο, καθώς είχε φέρει σε πέρας με μεγάλη επιτυχία την ίδια αποστολή στην Ιρλανδία, με τις εκεί τράπεζες.
Του Κ. Παπαγρηγόρη